ชื่อของ สแตน ลี เป็นที่รู้ัจักกันดีัในหมู่แฟนค่าย Marvel โดยเฉพาะแฟนๆ หนังฮีโร่ของจักรวาล Marvel หรือ MCU ที่จะเห็นปู่แกปรากฎตัวในหนังแทบจะทุกเรื่อง (ยกเว้นบางเรื่องที่ปู่แกไม่ไป ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องที่ถ่ายทำในประเทศไกลๆ เพราะปู่ไม่ชอบเดินทางโดยเครื่องบิน) แต่จริงๆ แล้ว หลายๆ คนอาจจะสงสัยว่า สแตน ลี เป็นใครกันแน่
ชื่อจริงของสแตน ลี คือ Stanley Martin Lieber เกิดเมื่อวันที่ 28 ธันวาคม ค.ศ. 1922 เป็นชาวนิวยอร์คที่เกิดในครอบครัวชาวยิวที่อพยพมาจากโรมาเนีย เขาเริ่มต้นการทำงานตั้งแต่อายุ 17 ปี ในสำนัักพิมพ์ของ มาร์ติน กู๊ดแมน ซึ่งจริงๆ แล้วเป็นสามีของญาติของเขา ทำให้ลีได้เข้าไปมีส่วนร่วมในส่วนงานของ Timely Comics ซึ่งเพิ่งก่อตั้ง (ซึ่ง Timely Comics นี่แหละครับที่จะกลายเป็น Marvel Comic ในเวลาต่อมา) จนได้รู้จักกับ โจ ไซมอน ที่เป็น บก.ของ Timely Comics ในขณะนั้น และ โจ ไซมอน ก็ได้ตัดสินใจจ้างสแตนลีให้เป็นพนักงานประจำ และเปิดโอกาสให้ สแตน ลี ได้เข้ามามีส่วนร่วมในการทำงานคอมมิคอย่างเต็มตัว และใช้นามปากกาว่า สแตน ลี เนื่องจากลึกๆ แล้ว สแตนลี อยากเป็นนักเขียนนิยาย และต้องการที่จะเก็บชื่อจริงเอาไว้ใช้กับงานนิยายของตน ซึ่ง สแตน ลี ก็ไม่ทำไห้ผิดหวัง เขาได้มีส่วนร่วมสร้างและพัฒนาต้ัวละครใหม่ๆ อย่างมากมาย และเมื่อ โจ ไซมอน ลาออกไป สแตน ลี ก็ได้รับหน้าที่เป็น บก.ชั่วคราวของ Timely Comics เมื่ิอตอนอายุ 19 ปีเท่านั้นเอง
ต่อมา เขาได้สมัครเข้าร่วมในสงครามโลกครั้งที่ 2 โดย สแตน ลี ทำงานในส่วน Signal Corps หรือ เหล่าทหารสื่อสาร (สส.) และภายหลังสงคราม เขาก็กลับมาทำงานกับทาง Timely Comics ที่ตอนนั้นเปลี่ยนชื่อเป็น Atlas Comics (ก่อนจะเปลี่ยนชื่อมาเป็น Marvel Comic ในปี 1961) ซึ่งตอนนั้นทาง DC ก็เริ่มหันมาสร้างสรรค์ฮีโร่รุ่นใหม่ออกมามายมาย โดยเฉพาะทีมรวมฮีโร่อย่าง Justice League ที่ได้รับผลตอบรับจากแฟนๆ เป็นอย่างดีมาก มาร์ติน กู๊ดแมน จึงได้ให้ทาง สแตน ลี ลองคิดสร้างกลุ่มฮีโร่ออกมาดูบ้าง โดย สแตน ลี เห็นว่า ฮีโร่ของเขาไม่ควรจะเป็นฮีโร่ที่สมบูรณ์แบบไปทุกอย่างเหมือนค่ายคู่แข่ง แต่ควรเป็นฮีโร่ที่ติดดิน มีปัญหาชีวิต ปัญหาครอบครัวเหมิือนคนธรรมดาทั่วไป (ว่ากันว่า โจแอน ลี ภรรยาของสแตน ลี มีส่วนสำคัญในการสนับสนุนแนวคิดนี้ด้วย) เขาจึงร่วมมือกับ แจ็ค เคอร์บี้ สร้าง Fantastic Four ซึ่งเป็นกลุ่มฮีโร่ครอบครัวที่แต่ละคนล้วนแต่มีปมปัญหาและบุคลิกบทบาทที่แตกต่างกัน แต่ทุกคนก็สามารถร่วมมือกันฝ่าฟันอุปสรรคเอาชนะปัญหาได้
ซึ่ง Fantastic Four นี่เองที่กลายเป็นจุดเริ่มต้นตวามสำเร็จของ Marvel Comic ในปี 1961 หลังจากนัั้น สแตน ลี ก็ร่วมมือกับ แจ็ค เคอร์บี้ คู่ซี้สร้างสรรค์ตัวการ์ตูนออกมาอีกมากมาย ซึ่งส่วนใหญ่ก็ล้วนแต่เป็นฮีโร่ที่ไม่สมบูรณ์แบบ มีปมชีวิตที่แตกต่างกันไป ไม่ว่าจะเป็น ไออ้อนแมน มหาเศรษฐีอัจฉริยะที่มีปัญหาทางร่างกายที่จะตายเมื่อไหร่ก็ได้ (และหลังๆ ยังติดเหล้าจนเสียคนอีก) ฮัลค์ ผู้ที่ไม่สามารถควบคุมความโกรธของตน สไปเดอร์แมน ฮีโร่วัยรุ่นสุดเกรียนและยากจน(ฮา) ไปจนถึง X-Men ที่หยิบยกปัญหาความแตกต่างแปลกแยกในสังคมอเมริกันมาวิพากษ์กันอย่างตรงไปตรงมา ซึ่งเรื่องราวเหล่านี้กลายเป็นจุดแตกต่างที่ทำให้ฮีโร่ของมาร์เวลประสบความสำเร็จ
นอกจากนี้ สแตนลี ยังได้มีส่วนในการสร้างมิติิใหม่ๆ ในวงการการ์ตูนอย่างมากมาย เขาเริ่มลดช่องว่างระหว่างผู้อ่านกับนักเขียน ดึงโลกของการ์ตูนให้อยู่ใกล้ตัวกับผู้อ่าน (สังเกตว่าการ์ตูนของมาร์เวลจะต่างจากค่ายคู่แข่งตรงที่ใช้เมืองที่มีอยู่จริงเป็นฉากหลังไม่ใช่เมืองสมมุติ) และการเข้าไปปรากฎตัวอยู่ในหน้าหนังสือการ์ตูนในหลากหลายบทบาท บางครั้งก็ปรากฎตัวในบทของ OAA หรือ One Above All ผู้ที่อยู่เหนือกฎเกณฑ์ทุกสิ่งในจักรวาลมาร์เวล จึงไม่ใช่เรื่องแปลกอะไรที่เราจะได้เห็น สแตน ลี ปรากฎตัวอยู่ในภาพยนตร์ของมาร์เวลแทบจะทุกเรื่อง จนแฟนๆ ของค่ายนี้จะต้องเข้าไปตามล่าหา สแตน ลี ว่า ปู่แกจะโผล่ในฉากไหนบ้าง
สแตน ลี เสียชีวิตในวันที่ 12 พฤศจิกายน 2018 ในวัย 95 ปี แม้ สแตน ลี จะจากเราไปแล้ว แต่ในปีหน้า (2019) สแตน ลี จะยังมีบาทบาทปรากฎอยู่ในหนังของมาร์เวลอย่างน้อย 3 เรื่อง โดยฉพาะในอเวนเจอร์ 4 ที่จะกลายเป็นการปิดตำนานอันยิ่งใหญ่ของ MCU เฟสแรกที่ปู่ สแตน ลี มีส่วนสร้างไว้อย่างงดงาม
“I used to be embarrassed because I was just a comic book writer while other people were building bridges or going on to medical careers. And then I began to realize: entertainment is one of the most important things in people’s lives. Without it, they might go off the deep end. I feel that if you’re able to entertain, you’re doing a good thing.”